รายละเอียดทั้งหมด :

รวบรวมและเรียบเรียงโดย:

ดร.ละเอียด ศิลาน้อย

“เซน”   เน้นการใช้ชีวิตที่เรียบง่าย?

ถ่อมตน  และมีเป้าหมาย

 

 

คำนำจากผู้เขียน

 

พวกเซน   มีปรัชญาชีวิตอย่างไร   จึงใช้ชีวิตท้าทายโลก   ท้าทายสังคม   และท้าทายกฎระเบียบพิธีรีตองต่างๆ   ทางศาสนาได้อย่างไม่ยี่หระอะไรเลย

 

“ปล่อยวางอย่างเซน”   เล่มนี้จะเสนอปรัชญาชีวิตของเซนในรูปของบทความง่ายๆ   อ่านสนุก   จบเป็นตอนๆ   ในตัวเอง   โดยนำเอานิทานเซนและประวัติตลอดจนประสบการณ์ของอาจารย์เซนทั้งหลายมาประมวลไว้   พร้อมให้อรรถาธิบายโดยย่อประกอบ   อันจะช่วยให้ทุกๆ   ท่านสามารถจับฉวยสาระแห่งเซนได้ดีขึ้น   และสามารถเข้าถึงเซนในจิตใจของตนได้ภายในเวลาอันรวดเร็ว

 

พอล   เรพส์   ได้เขียนไว้ในคำนำหนังสือ   “เนื้อหนังและกระดูกแห่งเซน”   (Paul   Reps,   Zen   Flesh,   Zen   Bones,   Penguin   Books   1982)   ว่า

 

“อาจกล่าวได้ว่า   เซน   เป็นศิลปะในด้านใน   เป็นประดิษฐกรรมของชาวตะวันออกที่เริ่มรากขึ้นในประเทศจีนโดยท่านโพธิธรรม   ซึ่งเดินทางจากประเทศอินเดียไปถึงประเทศจีนในคริสต์ศตวรรษที่  6  และต่อมาเซนก็ได้เผยแผ่ออกไปยังทิศตะวันออก   ไปสู่ประเทศญี่ปุ่น   ในราวคริสต์ศตวรรษที่   12   ทั้งนี้โดยมีอัตลักษณ์ว่า   “การส่งมอบหรือการถ่ายทอดชนิดพิเศษนอกพระสูตร,   ไม่พึ่งพิงอยู่บนคำพูดและตัวอักษร   ชี้ตรงไปยังจิตของบุคคล,   ให้เห็นธรรมชาติเดิมแท้ของตนโดยตรง,   และบรรลุเป็นพุทธะ”

 

 

“ในประเทศจีน   คำว่า   เซน   นี้จะถูกเรียกว่า   ฌาน   และฌานาจารย์หรือคณาจารย์เซนทั้งหลายนั้นแทนที่จะวางตัวเองในฐานะของศิษย์หรือสาวกแห่งพระพุทธะ   กลับปรารถนาที่จะเป็นเพื่อนของพระองค์   คือมองว่าพระพุทธะเป็นเพื่อนผู้แสวงหาทางรอดด้วยกัน   และยังกำหนดความสัมพันธ์ของพวกท่านเหล่านั้นเองที่มีต่อจักรวาลนี้ให้มีลักษณะเฉกเช่นพระพุทธะและพระเยซูด้วย   เหตุนั้นเซนจึงไม่ใช่นิกายแต่จะหมายถึงประสบการณ์ในการเข้าถึงธรรมเท่านั้น”

 

“ลักษณะนิสัยของเซนในการแสวงหาตัวเอง   โดยใช้สมาธิภาวนา   เพื่อที่จะประจักษ์ได้ถึงธรรมชาติแท้ของบุคคลนั้น   ประกอบกับการไม่สนใจต่อพิธีรีตองต่างๆ   นานา   รวมทั้งย้ำที่จะควบคุมตัวเองให้ได้   เป็นนายตัวเองให้ได้   และเน้นการใช้ชีวิตอย่างง่ายๆ   เช่นนี้   ในที่สุดทำให้ได้รับความเลื่อมใสศรัทธาจากชนชั้นขุนนางและชนชั้นปกครองในประเทศญี่ปุ่นเป็นอย่างมาก   รวมทั้งได้รับความคารวะอย่างลึกซึ้งจากนักศึกษาปรัชญาทุกระดับชั้นในโลกซีกตะวันออก”

 

              “ละครโนห์   (โหนะ)   เป็นเรื่องราวของเซนโดยตรง   สปริตหรือวิญญาณของเซนไม่ได้หมายความถึงแต่เฉพาะความสงบและความเข้าใจเท่านั้น   หากแต่ยังได้แพร่หลายอุทิศลงไปในศิลปะและการงานอีกด้วย   สร้างความพึงพอใจให้ปรากฏขึ้นอย่างมากมายมหาศาล   เป็นการเปิดประตูไปสู่ความล้ำลึกทางปัญญาญาณ   เป็นการแสดงออกซึ่งความงามในด้านใน   เป็นเสน่ห์อันสัมผัสไม่ได้ของความไม่สมบูรณ์ครบถ้วน   กล่าวได้ว่าเซนมีความหมายหลากหลายยิ่งนัก   แต่ก็ไม่มีความหมายใดที่เราจะสามารถนิยามหรือแจกแจงมันได้อย่างหมดจนสิ้นเชิง   ทั้งนี้เพราะหากนิยามหรือแจกแจงมันได้มันก็ไม่ใช่เซน”

 

 

“กล่าวกันว่าถ้าคุณมีเซนในชีวิตของคุณ   คุณจะไม่มีความกลัว   จะไม่มีความสงสัยอะไรในชีวิต   จะไม่มีความละโมบ   จะไม่มีอารมณ์อันปั่นป่วนรุนแรงชนิดเหวี่ยงไปสุดขั้ว   (ดีใจสุด   เสียใจสุด   เป็นต้น)   และจะไม่มีอะไรมารบกวนคุณได้ไม่ว่าจะเป็นการกระทำอันเห็นแก่ตัวหรือทัศนคติที่จำกัดเสรีใดๆ   ก็ตาม   คุณจะรับใช้มนุษยชาติอย่างสุภาพถ่อมตน   และทำให้การมีชีวิตอยู่บนโลกนี้มีคุณค่าขึ้น   ด้วยการเมตตาต่อทุกผู้   รวมทั้งให้ชีวิตของคุณล่วงผ่านไปดุจกลีบดอกไม้ที่ร่วงหล่นลงไปจากดอกของมันด้วย   ชีวิตจะมีแต่ความปลอดโปร่ง   คุณจะเบิกบานกับชีวิตที่สงบอย่างล้ำลึก   และนั่นเป็นสปิริตหรือวิญญาณของเซน   ซึ่งมีเครื่องประดับเป็นวัดนับพันในประเทศจีนและประเทศญี่ปุ่น   เป็นพระภิกษุและสามเณร   เป็นทั้งความมั่งคั่งและเกียรติคุณ   รวมไปถึงความเป็นพิธีรีตองต่างๆ   ซึ่งมันจะข้ามไปให้พ้นด้วย”

 

“การศึกษาเซน   หรือการเบ่งบานขึ้นซึ่งธรรมชาติแท้ของบุคคคนหนึ่งๆ   นั้นไม่ได้เป็นเรื่องง่ายๆ   ไม่ว่าในยุคในสมัยใด   และบรรดาครูทั้งหลายทั้งที่แท้และที่เท็จ   ที่ถูกและผิดต่างก็มีเจตจำนงที่จะช่วยเหลือศิษย์ทั้งหลายให้บรรลุถึงซึ่งที่หมายด้วยกันทั้งสิ้น   และจากการผจญภัยในเซนมากมายหลายครั้งสุดจะนับได้ตั้งแต่อดีตสมัยก็ก่อให้เกิดเป็นบันทึกประสบการณ์และนิทานเซนขึ้นมา   เป็นเครื่องส่องทางแห่งเซน   ดังที่ท่านจะได้อ่านต่อไปนี้   ขอให้ท่านผู้อ่านทุกท่านจงได้โปรดประจักษ์และระลึกถึงมันให้ได้ในประสบการณ์ในชีวิตประจำวันของท่านในปัจจุบันสมัยนี้”

 

หวังว่าท่านผู้อ่านคงจะได้แนวคิดจาก   “ปล่อยวางอย่างเซน”   นำไปใช้ในชีวิตประจำวันของท่านได้บ้างไม่มากก็น้อย

 

                                                                  ดร.ละเอียด  ศิลาน้อย