เนื้อหา จากเดิมที่เป็นเวทีในการสรรเสริญพระเกียรติคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และปลูกฝังระบบ SOTUS จิตรได้ปรับเปลี่ยนให้มีบทความ “สรรเสริญ ร.5 เพียงเรื่องเดียวเท่านั้น” และจิตรได้เขียนบทความ “พุทธปรัชญาแก้สภาพสังคมตรงกิเลส วัตถุนิยมไดอะเลคติค แก้สภาพสังคมที่ตัวสังคมเอง และแก้ได้ด้วยการปฏิวัติ มิใช่ปฏิรูปตามแบบสิทธารถ ปรัชญาวัตถุนิยมไดอะเลคติค กับปรัชญาของสิทธารถผิดกันอย่างฉกรรจ์ตรงนี้” (หรือรู้จักกันอีกชื่อคือ “ผีตองเหลือง”) ซึ่งเป็นการเขียนวิจารณ์ความเสื่อมทรามของพระภิกษุสงฆ์ที่หากินภายใต้ร่มกาสาวพัสตร์ ภายใต้กรอบลัทธิมาร์กซ์ ซึ่งจิตรกำลังศึกษาอยู่ในขณะนั้น ในนามปากกาว่านาครทาส

และบทกวีที่ชื่อ “เธอคือหญิงรับจ้างแท้…ใช่แม่คน” ในนามปากกาศูลภูวดล ที่วิจารณ์ผู้หญิงที่รักสนุกแต่พอท้องขึ้นมาแล้วปัดความรับผิดชอบ พร้อมกับบทความอื่นอีก 4-5 เรื่องที่ถูกตีความว่า “ไม่ควรลงมาตีพิมพ์ในหนังสือที่มีเกียรติ”

แม้ มหาวิทยาลัย ๒๓ ตุลาคม ๒๔๙๖ ฉบับที่จิตร ภูมิศักดิ์ เป็นสาราณียกร ไม่เคยได้รับการตีพิมพ์แต่หนังสือดังกล่าวยังถูก “เข็น” ออกมา คณะผู้จัดทำชุดใหม่ได้แก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าโดยการ

เจาะกระดาษออกเป็นรูปวงกลมตรงมุมขวาบน พร้อมสอดภาพพระบรมรูปรัชกาลที่ 5 เมื่อทาบปกลงมาก็จะปรากฏพระบรมรูปรัชกาลที่ 5 โผล่ออกมาพอดี

รวมทั้งเปลี่ยนเนื้อหาในเล่มเป็นจำนวนมาก แต่สำหรับจิตรแล้วมันไม่จบเพียงเท่านั้น

28 ตุลาคม 2496 ขณะที่จิตรกำลังชี้แจงกับนิสิตกว่า 3,000 คน ในหอประชุมอยู่นั้น ได้มีนิสิตที่โกรธแค้น นำโดยนายสีหเดช บุนนาค ขึ้นไปจับจิตรขณะที่อยู่บนเวทีที่สูงจากพื้น 5 ฟุต และโยนลงมาเบื้องล่างเพื่อเป็นการลงโทษตาม “ธรรมเนียม” หรือเรียกกันต่อมาว่ากรณีโยนบก

แม้จะเป็นการกระทำที่ป่าเถื่อนเพียงใด แต่ในบรรยากาศอำนาจนิยมในขณะนั้น ขจร สุขพานิช สาราณียกรหนังสือชุมนุมจุฬาฯ กลับมองว่า

เรื่องนี้เป็นเรื่องเล็กน้อย ไม่น่าสนใจอะไร เพราะโยนบกก็เท่ากับเป็นการเพิ่มโทษเท่านั้นเอง

เมื่อเทียบกับการโยนน้ำ!!!

แทนที่คนผิดจะถูกลงโทษ สภามหาวิทยาลัยได้สั่งให้พักการเรียนจิตรเป็นเวลา 12 เดือน ข้อหามีความโน้มเอียงไปทางซ้าย

มหาวิทยาลัย ๒๓ ตุลาคม ๒๔๙๖ ฉบับที่จิตรเป็นสาราณียกร จึงเป็นหนังสือนักศึกษาที่ “ดังที่สุด” เท่าที่เคยมีมา แต่ก็เป็นหนังสือที่ไม่เคยมีใครได้อ่านต้นฉบับจริง